De lespakketten van Recycle Valley sluiten direct aan bij de doelstellingen van de Nederlandse staat in het kader van ontwikkeling van burgerschap en het ondersteuning van de sociaal-emotionele en fysieke achterstanden opgelopen tijdens de pandemie. Met de lessen die Recycle Valley aanbied leren leerlingen actief hoe hun acties en gedrag impact maakt op het milieu en hun omgeving en hoe, door middel van samenwerking en collectieve bewustwording, we als gemeenschap hier verandering in kunnen brengen.
Burgerschap
Op 1 augustus is de wet ter verduidelijking van de burgerschapsopdracht in werking getreden, wat scholen ertoe verplicht om het onderwijsaanbod te herzien binnen de opgestelde kaders van het burgerschapsonderwijs. Een flinke uitdaging dus voor scholen die al te maken hebben met personeelstekort, hoge werkdruk en achterstanden als gevolg van de coronapandemie.
De nieuwe Wet verduidelijking van de burgerschapsopdracht aan scholen in het funderend onderwijs schrijft als wettelijk kader voor dat de onderwijspraktijk onder meer gericht moet worden op:
- Het bijbrengen van respect voor en kennis van de basiswaarden van de democratische rechtsstaat, zoals verankerd in de Grondwet, en de universeel geldende fundamentele rechten en vrijheden van de mens, en het handelen naar deze basiswaarden op school;
- Het ontwikkelen van de sociale en maatschappelijke competenties die de leerling in staat stellen deel uit te maken van en bij te dragen aan de pluriforme, democratische Nederlandse samenleving;
- Het bijbrengen van kennis over en respect voor verschillen in godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, afkomst, geslacht, handicap of seksuele gerichtheid en ook de waarde dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden.
In 2024 komen er nieuwe kerndoelen burgerschap waarin de wet wordt verwerkt. Tot die tijd zijn de tot stand gekomen kerndoelen uit 2006 voor het PO en VO leidend voor het invullen van burgerschapsonderwijs. Voor zowel het primair- als het voortgezet onderwijs zijn de kerndoelen die het meest zijn verbonden aan burgerschap te vinden in het leergebied Oriëntatie op jezelf en de wereld (OJW).
De Stichting Leerplan Ontwikkeling hanteert een 6-tal inhoudslijnen die als richtinggevend zijn voor het leergebied OJW en die als handreiking kunnen dienen voor de inrichting van burgerschap in het onderwijs (SLO, 2021).
Hoe past het lesaanbod van Recycle Valley binnen de kaders van het
burgerschapsonderwijs?
Met ons veelzijdige lesaanbod biedt Recycle Valley de nodige ondersteuning aan scholen om burgerschapsonderwijs vorm te geven. In onze lessen leggen we de nadruk op de gevolgen van elkaars gedrag op onze eigen leefomgeving. Kinderen raken actief betrokken bij thema’s als zwerfafval, duurzaamheid en de circulaire economie. We stimuleren kinderen om kritisch na te denken, een eigen mening te vormen, respect voor elkaar te hebben en met elkaar samen te werken. Vaardigheden die naar ons inziens op de achtergrond zijn geraakt,w als gevolg van lockdowns en thuisonderwijs, maar die niettemin essentieel zijn voor het goed functioneren van een democratische rechtstaat.
Aanhakend op het leergebied OJW, zoals is weergegeven in bron 1, omvat ons lesaanbod de volgende inhouden met praktische uitwerking:
Omgaan met jezelf en de ander:
Door leerlingen bewust te laten maken over hun eigen consumptiegedrag en hun aandeel in de afvaloverlast in en rondom de school, krijgen leerlingen verantwoordelijkheid en autonomie over hun eigen rol in de maatschappij.
Omgaan met verschijnselen uit natuurkunde en techniek:
Wat is de circulaire economie en hoe zal dit bijdragen aan ons afvalprobleem? Dit is één van de thema’s die centraal staan in het onderwijsaanbod van Recycle Valley. Hierbij maken ze kennis met circulaire initiatieven in de buurt, bezoeken ze een milieustraat, of gaan ze de straat op om zwerfafval in kaart te brengen.
Omgaan met tijd:
De jongere generatie staat voor de uitdaging om de wereld op een duurzame manier in te richten en zo de nalatigheid van de oudere generatie recht te trekken.De huidige consumptiemaatschappij is niet houdbaar om een eerlijke, duurzame samenleving te bewerkstelligen. Door leerlingen na te laten denken over thema’s als de plastic soep, eindige hulpbronnen en de levensduur van producten, krijgen ze een beter besef van tijd en de noodzaak om mondiale problemen aan te pakken.
Verkennen van planten, dieren en de mens:
De lange kringloop van plastic omvat plant, mens en dier. Plastic dat men weggooit, komt indirect in het eigen lichaam terecht in de vorm van microplastics. Door de wisselwerking tussen mensen, dieren en planten uit te lichten, worden de gevolgen van plasticvervuiling nog duidelijker voor leerlingen.
Verkennen van de ruimte om je heen:
Door de nadruk te leggen op de eigen omgeving, worden leerlingen geconfronteerd met het zwerfafval probleem. Door bewust te worden van de gevolgen van zwerfafval en vervolgens op pad te gaan om de directe omgeving van de school schoon te maken, dragen leerlingen verantwoordelijkheid voor hun eigen leefomgeving. Ook worden leerlingen uitgedaagd om oplossingen te bedenken om zwerfafvaloverlast te verminderen.
Verkennen van de samenleving:
“Waarom moeten wij dit opruimen? Daar worden vuilnismannen toch voor betaald?”
Deze misvatting krijgen we opvallend vaak te horen. Het belang van leefregels thuis, op school en op straat, is leidend voor deelname aan de maatschappij en door de functies van verschillende voorzieningen in de samenleving toe te lichten, raken leerlingen zich meer bewust over hun eigen rol in de wereld.
NPO-gelden
Als reactie op de leer- en ontwikkelingsachterstand ten gevolge van de Corona-pandemie, biedt het NPO budget gemeenten en scholen de financiële ruimte om extra ondersteuning in te zetten om deze achterstanden in te halen, volgens de Menukaart die het ministerie van OCW heeft gepubliceerd.
De lesprogramma’s van Recycle Valley zijn te financieren vanuit de NPO-gelden door aansluiting aan o.a. sociaal-emotionele en fysieke ontwikkeling en de ontwikkeling van executieve functies van leerlingen, zoals het zelfregulerend en samenwerkend leren.
Onze educatieve medewerkers zullen zorg dragen voor (een deel van) de klas tijdens het lesprogramma op school, waardoor de docenten voor even ontzien worden.
Referenties:
Stichting Leerplan Ontwikkeling (2021) Handreiking Burgerschap Funderend Onderwijs: doelgericht en samenhangend werken aan burgerschap, oktober 2021.